Çapraz kordajlarda
farklı tansiyon uygulamanın sebebi nedir?
Kordaj çekimi yaptığım süre içerisinde
benim en fazla karşılaştığım sorulardan bir tanesidir bu başlık. Ana ve
çapraz kordajlara farklı tansiyon uygulamanın avantaj ve dezavantajları
da oldukça tartışılan bir konudur. Bunun kişisel bir tercih olduğunu söyleyenlerin
sayısı fazladır . Bir çok kişi ise niçin farklı tansiyon kullandığını izah
edemez.
Peki, raketinizde gerçekten ne tür
farklar oluşmaktadır? Doğrusu nedir?
Çapraz kordajların daha düşük
çekilmesi gerektiğini düşünenler bu kordajların daha kısa olduğunu ve
oran sebebiyle tansiyonun daha düşük olması gerektiğini savunur. Diğer
bir gurup ise çapraz kordajların daha yüksek çekilmesi ile tansiyonun daha iyi
oturduğunu ve kordajın kımıldamasının önüne geçildiğini savunur. Her iki
gurupta kendi metodlarının daha iyi bir his yarattığının israrla üzerinde
durur.
Fransa Açık turnuvasında pro
oyuncularda yapılan değerlendirmelerde 60 oyuncunun ana ve çapraz kordajlarda
hybrid yerine (ana ve çaprazda farklı kordajlar) aynı tip kordajı tercih ettiği
kaydedilmiştir. Bu oyuncuların yarısının ana ve çaprazda farklı tansiyonlar
istediği belirlenmiştir.. Başka bir anlatımla % 42 sinin çapraz
kordajları 1 kg az gerdirdiği yüzde 5'inin ise 1 kg fazla gerdirdiği
kaydedilmiştir.
Bir çok profesyonel oyuncunun çapraz
kordaj tansiyonlarını kort yüzeyine göre ayarladıklarını da aklımızda
tutalım.
Çapraz kordajlarda daha düşük tansiyon kullanmak raketinizden daha fazla
güç elde etmenizi sağlayacaktır. Çünkü çapraz kordajlar raket tansiyonunu
belirleyen temel unsurdur. Yavaş kortlarda ve özellikle toprak kortta oynayan
bir oyuncunun tercihi bu olabilir. Buna ilaveten düşük tansiyonlu çapraz kordaj
ana kordajın daha iyi hissedilmesini sağlayabilir. Bilindiği gibi ana kordajlar
raketin ana elemanlarıdır ve spin üretiminde katkıları büyüktür.
Özellikle toprak kortta topspin oyun tarzı önemli avantajlar sağlayabilir.
Düşük tansiyonlu çapraz kordaj raket sweet spotunu (aktif bölge) da
büyütür.
Çapraz kordaj tansiyonunu artırmanın sebebi ise kordajların oynamasının
(hareket etmesinin) önüne geçilmesidir. Aksi takdirde bunu sağlamak için genel
raket tansiyonunu daha fazla artırmanız gerekebilir.
Son zamanlarda çapraz kordajın daha yüksek tansiyonda çekilmesi gerektiğini
söyleyen gurubun öne attığı ciddi bir teori var. Bana mantıklı geldiği için
biraz değinmek istedim;
Bir rakette hem ana kordaj hem çapraz
kordaj aynı tansiyonda çekiliyorsa bu iki kordajda meydana gelen tansiyon
farkı (Stringmeter tansiyon aleti ile ölçülmüştür) yüzde 32 ile 37
arasındadır. Evet yanlış okumadınız. Ana kordajlar ortalama %35 oranında
daha sert çekilmiş olacaktır. Bunun sebebi çapraz kordajların ana
kordajlarla olan teması ve sürtünmedir. Ana kordajlara tansiyon uyugladığımızda
herhangi bir sürtünmeye maruz kalmazlar. Ancak çapraz kordajlar ana kordajların
arasından geçerek çekileceği için ciddi bir sürtünmeye maruz kalırlar.
Polyester kordaj çekilmiş bir rakette ana
ve çapraz kordajlarda meydana gelecek tansiyon farkı yüzde 20-25 arasında
olacaktır. Meydana gelen bu tansiyon farkı azaltıldığında veya minimum seviyeye
indirildiğinde ana ve çapraz kordajlar çok daha uyumlu hareket edecektir. Fark
açıldığında ise (%25 ve üzeri) ana kordajlar çapraz kordajların tansiyon
seviyesine inene kadar ağır yük altında kalacaktır. Bu durum ana kordajın
gerektiğinden daha fazla uzayarak hemen tansiyonunu kaybetmesine ve oyun
hissini yitirmesine sebebiyet verecektir. Bilindiği gibi günümüzde yaygın
olarak kullanılan polyester kordajlar çok çabuk tansiyon kaybedebiliyor.
Polyester kordajınızın ömrünü uzatmanın
en kolay yolu çapraz kordajların ana kordajları daha fazla desteklemesini
sağlamaktır. Bu şekilde kordajınızın oynanılabilir ömrü önemli ölçüde
artırılabilir. Ana ve çapraz kordaj gerginliklerini birbirine yaklaştırabilmek
polyester kordaj kullanan oyuncular için sayısız avantajlar sağlayabilir.
Örneğin daha düşük tansiyonlarla
oynayabilmenizi sağlayabilir ki düşük tansiyon polyester performansının zirve
yaptığı tansiyondur. Oyuncu daha az yorulur ve kordaj aktif ömrü belirgin bir
şekilde uzar. Ana ve çapraz kordaj tansiyonlarını birbirine yakın hale
getirebilmek için çapraz kordajları 2 kg fazla çektirmeniz yeterli olacaktır.
Bu metodun savunucularından kordaj
teknisyeni John Elliot ise çapraz kordajların tansiyonunu artırmak yerine kendi
metodunda savunduğu kordaj çekim tekniğinin kullanılması gerektiğini
belirtiyor. Zira daha yüksek tansiyon uygulamak polyester kordajın elastik
özelliklerini negatif olarak etkiliyor.
John Elliot polyester kordajları tükenmez
kalem yayına benzetiyor. Polyester kordajlar eğer aniden ve gereğinden fazla
uzatılırsa asla eski konumlarına gelemezler. Elastikiyetleri kaybolur ve donuk
his verirler. Yani bir anlamda bozulurlar. John Elliot , kendisine ait ''Jay
Cee '' metodu denilen çapraz kordaj çekim tekniğiyle çapraz kordajları çekerken
çok düşük makina hızları kullanıyor ve çapraz kordajı sabitlemeden önce 5 sn
çekili durumda bekletiyor. Bu yöntemin çapraz kordaj tansiyonunu artırmaktan
daha iyi bir yöntem olduğunu ve tercih edilmesi gerektiğini savunuyor.
İşte çapraz kordajların daha fazla
çekilmesi gerektiğini savunan gurubun düşündükleri bunlar.
Raket üreticileri ise , raket dizaynı yaparken, raket performansını
optimize ederken tasarladıkları kordaj raket desenini, kordajlar
arasındaki mesafeleri farklı uzunluktaki kordajları tek bir
tansiyonda çekerek hesaplıyorlar. Yani raketin oluşturduğu sweet spot un
dinamik tansiyonu ana ve çapraz kordajlar üzerinde tek bir kordaj tansiyonu var
sayılarak hesap ediliyor.
Aksini söyleyen bir çalışma görmedim. Tavsiye ettikleri tansiyon aralıkları
ve çekim metodları da bu görüşü destekleyen bilgiler.
Farklı uzunluktaki kordajların uzunluklarına göre tansiyonlarını
belirleyen , ''Proportional stringing'' ( oransal
kordaj çekimi) , ki böyle bir yöntem de var, yoğun olarak kullanılmıyor.
Şimdilik meydana getirdiği farklar göz ardı edilebilir.
Diğer taraftan yumuşak çerçeveli raketlerin çapraz kordajları yüksek
tansiyonlarda çekildiğinde şekil değiştirdiklerini okumuştum. Özellikle
Head Radical de birkaç örnek var. Tabii bunun sebebi ülkemizde çok yaygın
olarak kullanılan kenardan başlayarak yapılan kordaj çekim yöntemi de olabilir.
Bu yöntemin sakıncalarını , raket geometrisini ve kordaj simetrisini olumsuz
etkilediğini daha önceki yazımda belitmiştim.
Ana ve çapraz kordajların farklı çekimlerde meydana getirdiği farkları
tesbit etmeniz oldukça kolay. Bir dahaki sefere ana kordajlarınızı 2 kg fazla
çektirin ve oyununuzda meydana getirdiği farkları stresli, uzun bir
maçınızda belirlemeye çalışın . Yine aynı şekilde çapraz kordajınızı 2 kg fazla
çektirebilir ya da Jay Cee çekim metodunu kullanabilirsiniz. Yine uzun bir maç
ortamında varsa size katkılarını kolayca tespit edebilirsiniz.Bulgularınızı benimle de paylaşırsanız sevinirim. Özellikle performans oyuncularımızın ve
antrenörlerimizin dağarcığında bulunması gerektiğini düşünüyorum bu bilgilerin.
Performanlarına bir miktar katkıda bulunabilir.
Şu anda WTA İstanbul Cup ta mücadele eden oyuncuların kordaj tansiyonları
ve kullandıkları kordajlarla ilgili bir analizi sizlerle paylaşacağım.
Tüm tenis sevirlere sevgilerimle.
Emre Tekmir
ClubIstanbul@Enka Kordaj Teknisyeni
Certified Stringer (CS)
ERSA - European Racquet Stringers Assc.
USRSA - Member